دکتر حسین زاده: توصیه می شود افراد قبل از رسیدن به سن سالمندی اقدامات پیشگیرانه ی لازم را مدنظر قرار دهند

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی، به مناسبت هفته سلامت گفتگویی انجام دادیم با دکتر محمد جواد حسین زاده، عضو هیات علمی گروه تغذیه بالینی و رئیس دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی تا در خصوص توصیه های تغذیه ای  برای سالمندان در این هفته بیشتر بدانیم.

با توجه به اینکه کشور ما به سمت سالمندی می رود چه توصیه تغذیه ای برای این موضوع دارید؟

 بحث سالمندی در حال حاضر یکی از موضوعات روز است و در آینده نزدیک درصد زیادی از جمعیت ایران به سمت سالمندی پیش می روند. آن چیزی که در دوران سالمندی اتفاق خواهد افتاد حاصل این است که فرد از دوران کودکی، نوجوانی و در دوره‌ی بزرگسالی چه نوع سبک زندگی و تغذیه ای را دنبال کرده است. به عبارت ساده‌تر زمانی که ما از سلامت افراد جامعه و سالمندانی که کیفیت زندگی خوبی دارند، صحبت می‌کنیم به این نتیجه می رسیم که فرد در دوران نوجوانی، جوانی و بزرگسالی چه اصولی را به عنوان رژیم غذایی غالب رعایت کرده است به این دلیل که با افزایش سن بروز بعضی از بیماری‌ها افزایش پیدا میکند. ابتلا به بعضی از بیماری‌ها اجتناب‌ناپذیر است، ولی با رعایت اصول بهداشتی و پایبندی به تغذیه سالم می توان بروز بیماری وعواقب ناشی از آن را به تعویق انداخت.

در تغذیه سالمندان رعایت بعضی اصول ضروری است. براین اساس باید برنامه‌ریزی اصول تغذیه ای به شکلی باشد که هم برای کسانی که هم اکنون در دوران سالمندی هستند و هم برای کسانی که در سال های آینده به سالمندی می رسند و حتی کسانی که تازه متولد شده اند یا در دوران نوجوانی و جوانی به سر میبرند توصیه های مناسب را در نظر بگیریم.  

در واقع برنامه‌ریزی باید به صورتی باشد که فرد با رعایت اصول اساسی تغذیه ای وقتی به سن سالمندی می رسد سلامتش حفظ شده باشد.

 آیا افراد سالمند به کالری کمتری نیاز دارند؟

با افزایش سن تغییراتی در ترکیب بدن رخ می دهد به طور مثال اگر فردی را 10 سال قبل از سن سالمندی در نظر بگیریم با زمانی که وارد سن سالمندی شده است میزان درصد چربی بدن آن فرد افزایش می یابد.  بنابراین با افزایش درصد چربی بدن میزان نیاز به کالری یا انرژی دریافتی کمتر خواهد شد. با توجه به اینکه اغلب افراد سالمند ورزش یا فعالیت بدنی موثر ندارند این تغییر نیاز به کالری بیشتر احساس می شود.  در نتیجه برای جواب به سوال شما در یک فرد قبل از بروز سالمندی در مقایسه با زمانی که وارد دوران سالمندی می شود میزان نیاز به کالری در همان فرد کمتر خواهد بود. در جوامع مختلف به واسطه‌ی مشکلات اقتصادی، فرهنگی و توانایی افراد برای دریافت مواد غذایی با کیفیت مناسب وضعیت تغذیه سالمندان تحت تاثیر قرار می گیرد. علاوه بر مسائل فوق مشکلات دیگری از قبیل افسردگی و جدا شدن افراد بازنشسته از محیط کار و فرایندهای اجتماعی عواملی محسوب می شوند که به طور موثر بر دریافت مواد غذایی افراد سالمند اثر می گذارند. در این شرایط مسئله ای که پیش می آید سوءتغذیه افراد سالمند نسبت به مواد پروتئینی و ریز مغذی ها است که برای بعضی از این افراد می تواند مشکل ساز شود. بنابراین کیفیت پروتئین دریافتی، میزان انرژی یا کالری که باید برای این افراد در نظر گرفته شود، میزان اشتها و تمایل به سفره ی غذایی وهمچنین سبد غذایی افراد سالمند عواملی هستند که در سیستم بهداشتی و درمانی کشور باید به آنها توجه ویژه ای شود.

بهترین رژیم غذایی برای افراد بالای 60 سال چیست؟

افراد در دوران سالمندی با توجه به افزایش سن با بروز برخی بیماریهای اجتناب ناپذیر مواجه می شوند. در بانوان به خصوص با تغییرات هورمونی بروز بعضی بیماری ها از جمله پوکی استخوان افزایش پیدا می کند. به همین دلیل باید در دوران نوجوانی، جوانی و بزرگسالی رژیم غذایی سرشار از کلسیم باشد تا ساختار استخوانی مناسبی برای آنها به وجود بیاید، تا در سن سالمندی بروز شکستگی های استخوانی  و مشکلات ناشی از آن یا پوکی استخوان کاهش یابد. توصیه می شود افراد قبل از رسیدن سن سالمندی اقدامات پیشگیرانه ی لازم را مدنظر قرار دهند.

با توجه به اینکه در سالمندی امکان بروز انواع بیماریها از جمله دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی افزایش می یابد، بهتر است عادات غذایی آنها مدیریت شود تا به سمت رژیم غذایی سالم پیش روند.

به طور کلی رژیم غذایی مناسب سالمندان باید تحت نظر متخصصین تغذیه و حاوی همه مواد غذایی به خصوص میوه و سبزیجات در وعده های مختلف و میان وعده باشد. البته با توجه به اینکه برخی سالمندان در این دوره دچار کاهش اشتها، مشکلات دندانی، عدم دریافت فیبر کافی به دلیل ناتوانی در جویدن میوه و سبزیجات و حذف انتخابی بعضی از آنها، به این علت زمینه ی سوتغذیه و مشکلات ناشی از عدم دریافت فیبر کافی بیشتر دیده می شود.

 همچنین تاکید می شود عوامل زمینه سازعادات غذایی ناسالم برای افرادی که ریسک بیماریهای قلبی بالاتری دارند با تغییر در سبک زندگی و اصلاح الگوی غذایی آنان ایجاد شود. بنابراین توصیه می شود در دوران سالمندی با توجه به افزایش ریسک بیماریها میزان کلسیم دریافتی از طریق لبنیات کم چرب(شیر، پنیرکم نمک و پروسس نشده، ماست)جبران شده و دریافت پروتئین ها که الزاماً گوشت قرمز نمی باشد و توصیه به مصرف گوشت سفید و ماهی و دریافت امگا3 در مواد غذایی که حاوی امگا 3 هستند (مانند مصرف 3 عدد مغز گردو در طی روز) و جایگزین شدن روغن های نباتی جامد و روغن حیوانی به وسیله ی روغن های مفید از جمله روغن زیتون و کاهش مصرف چربی های اشباع و عدم مصرف روغن های با ترانس بالا و دریافت حداقل 5 سهم میوه و سبزیجات در روز توصیه می شود.